czyli władczyni mądra i można, której ręki nie przyjął Kazimierz Jagiellończyk, czego potem być może pożałował.

Książę Bogusław IX urodzony w 1407 r. od wczesnych lat dziecięcych wychowywał się na dworze swego stryja Eryka I – króla Danii, Szwecji i Norwegii oraz księcia słupskiego. 
W konflikcie polsko – krzyżackim stawał po stronie polskiej. 
W 1433 r. zawarł w Poznaniu związek małżeński z Marią - siostrzenicą Władysława Jagiełły i córką księcia mazowieckiego Ziemowita IV. Z tego małżeństwa urodziła się Zofia.

Zofia od dzieciństwa przejawiała wielkie aspiracje zwłaszcza, że ojciec jej zamierzał po swoim stryju Eryku I przejąć królestwo Danii, Szwecji i Norwegii. 

Księżna Zofia została osierocona przez ojca w wieku 10 lat. Z matką i siostrą Aleksandrą mieszkała w darłowskim zamku do piętnastego roku życia. Jej matka i siostra umarły w 1450 r. 

Król trojga narodów Eryk I zdetronizowany już wcześniej powrócił z Gotlandii w 1447 r. i zamieszkał na zamku w Darłowie obejmując władzę w Księstwie Słupskim, po śmierci ojca Zofii Bogusława IX.
Książę Eryk I przejął opiekę nad piękną kuzynką. 

Księżna Zofia „niewiasta urodziwa, oblicza cudnego i obyczajów, i wymowy wdzięcznej, i roztropna, i mądra nad obyczaj innych białychgłów” swatana była przez Eryka I z Kazimierzem Jagiellończykiem. Nie została jednak jego żoną, bowiem wolał on poślubić Elżbietę z Habsburgów zwaną w Polsce Rakuszanką (miał z nią trzynaścioro dzieci, między innymi Annę Jagiellonkę – żonę Bogusława X).
Po nieudanych swatach Eryk I wydał Zofię za księcia Eryka II syna Warcisława IX. Zaślubiny odbyły się w listopadzie 1451 r. Początkowo małżeństwo było udane, a zdarzyło się, ze Zofia w obronie interesów męża wystąpiła przeciwko swemu dobroczyńcy Erykowi I. Przebywała też z mężem na wyspie Wolin, gdzie w latach sporu z Erykiem I urządził Eryk II swoją siedzibę. 

Zofia po śmierci Eryka I została jego spadkobierczynią i przejęła z mężem jego władztwo.
Podczas walk o sukcesję po Eryku I Zofia została umieszczona przez męża w Kamieniu, skąd przeniosła się do Darłowa.

Małżeństwo żyło zgodnie do chwili, gdy Eryk w końcowym okresie wojny trzynastoletniej podjął niecne zamiary wobec Kazimierza Jagiellończyka, bliskiego kuzyna Zofii i jej niedoszłego męża. 
Wskutek zdrady księcia Eryka II wojska polskie podjęły przeciwko niemu kampanię zbrojna. Eryk poczuł się zagrożony i poprosił żonę, aby wstawiła się w jego imieniu u Kazimierza Jagiellończyka. Zofia, aczkolwiek niechętnie, udała się 22 września 1461 r. do obozu króla polskiego Kazimierza Jagiellończyka pod Chojnicami i wyjednała królewskie przebaczenie. Miała wyznać przed królem „... że mąż jej Eryk, książę szczeciński, ciężką bardzo wiarołomstwa winą przeciwko królowi zgrzeszył, że ona sama, brzydząc się takim odstępstwem, od dawna z mężem nie dzieliła łoża, owszem przyprowadziwszy synów przed oblicze ojca, błagała go aby ich pozabijał, iżby kiedyś nie byli u ludzi przedmiotem urągowiska”. Dalej prosiła także: „...aby król z wielkiej łaski i dobroci swojej i synom z jej krwi zrodzonym raczył być miłosierny, przebaczył mu wiarołomstwo i odpuścił winę.
Kazimierz Jagiellończyk ujęty urodą i wdziękiem księżnej Zofii a także jej komplementami pod swoim adresem (i królowie mają swoje słabości) wybaczył wiarołomstwo Erykowi II. Nie jest wykluczone, że podczas wizyty Zofii w jego głowie kotłowały się myśli o tym jak wspaniałą szansę zaprzepaścił odrzucając rękę pięknej i mądrej księżniczki.

Wyjednanie łaski polskiego króla nie poprawiło stosunków małżeńskich książęcej pary, zwłaszcza, że Zofia bogato obdarowana przez Eryka I miała finansową przewagę nad mężem, co też często dawała jemu odczuć.
Stosunki te psuły się z roku na rok, aż zakończyło się małżeństwo separacja. Zofia nie chciała przekazać części swoich skarbów na cele wojenne męża. Zabrała wiec dzieci z wyjątkiem Warcisława i udała się do darłowskiego zamku. Tutaj rządziła przy pomocy marszałka dworu von Massowa. Część swoich skarbów podczas trwającej między Księstwem Szczecińskimi a Brandenburgią wojny przekazała na przechowanie kaznodziejskiemu zakonowi w Słupsku. W przypadku jej śmierci zakonnicy mieli w jej intencji odprawiać nabożeństwa.

Zofia wielokrotnie udawała się w trosce o losy Pomorza do króla Kazimierza Jagiellończyka. Odbyła miedzy innymi podróż do Gdańska 19 sierpnia 1467 r. Nie przyniosła ona spodziewanych rezultatów z powodu nieufności Kazimierza Jagiellończyka do Eryka II.

Korespondencja między Erykiem II i Zofią pozwala przypuszczać, że nie żywili do siebie nienawiści, wbrew przypisywaniu winy za nieudane małżeństwo Zofii, szczególnie w ludowych przekazach. Ludowe przekazy wspominają również o marnieniu z dnia na dzień księcia Eryka II z powodu kłopotów dostarczanych mu przez żonę. 
Fakty przemawiają jednak za tym, że Eryk II zmarł wskutek zarazy. 

Z małżeństwa Eryka II z Zofia urodził się najwybitniejszy władca Pomorza Zachodniego – Bogusław X zwany Wielkim. 
W dwa lata po śmierci męża księżna Zofia przedstawiła Bogusława Kazimierzowi Jagiellończykowi, który zapewne nie zdawał sobie z tego sprawy, że ten młody książę zostanie w przyszłości jego zięciem. Kazimierz Jagiellończyk obdarował Bogusława cennymi darami i w Malborku pasował go na rycerza.

Trudno się dziwić, ze Bogusław X stał się najwybitniejszym władcą Pomorza Zachodniego, kiedy jego ojcem był „pomorski Machavelli” – Eryk II, a matką zaś urodziwa i mądra księżniczka Zofia, której imieniem nazwano krótką uliczkę na Osiedlu Książąt Pomorskich w Szczecinie.

Ryszard Kotla